<C> CET Example: Albertus Magnus (2)

#N+ #L+

<PNB>138<PNE>

<TWB>49<TWE>

<TCB>

<PIB>0 cm<PIE>

enim continue in agere est. Nec hoc est (+alicui+) {ali <IB>V corr. V'<IE>}
coniunctum obnubilanti. Nec est secundum partem intelligens, quia tota
essentia sua intellectus agens est. Nec intelligit secundum partem id 
quod intellegit. Formale enim sui (+intelligibilis+) {intellectualis <IB>V<IE>}
stat in actuali luce ipsius. Materiale autem, quod suppositum est illi,
ab (+eodem+) {eo <IB>V<IE>} producitur sub umbra eius, quod procedit ab ipso, secundum (-quod in
<SCB>praehabitis<SCE> ostensum est.-) {Supra p.48 v.39--79.}

<PIB>0.4 cm<PIE>

Haec autem omnia perfectissime quidem et verissime non sunt nisi in
intellectu primi agentis, cui idem est esse et `quod est'. In intelligentiis
autem et ordine intelligentiarum per participationem sunt secundum
uniuscuisque (+intelligentiae+) {intelligentiam <IB>V corr. V'<IE>} propriam analogiam sive proportionem ad
primum. In anima nobili animaliter sunt secundum talis animae, qualis dicta
est, proportionem et possibilitatem.

<EL>

<[- - - - 13 pt 15 pt]>
<RMB>0.4 cm<RME>
<LMB>0.4 cm<LME>
<PIB>0 cm<PIE>
<IB>Cap.<IE> 45. De collectione eorum quae de scientia talium principiorum
dicta sunt

<RMB>0 cm<RME>
<LMB>0 cm<LME>
<PIB>0.4 cm<PIE>

<EL>

<LMB>0.8 cm<LME><RMB>0.8 cm<RME>

<PIB>0 cm<PIE>
XIV (XV) Capitulum aliud. Omnis sciens qui scit
essentiam suam est rediens ad essentiam suam reditione completa. Quod
est quia scientia non est nisi actio (=intellectibilis=) {<!><IB>OTU<IE>
intelligibilis <IB>ABCLPSV Alb.<IE>}. Cum ergo scit sciens
suam essentiam, tunc (=redit=) {reducitur <IB>L Alb<IE>}
per operationem suam (=intellectibilem=) {<!><IB>OTU<IE> intelligibilem
<IB>ABCLPSV Alb.<IE>} ad essentiam
suam. Et hoc non est ita nisi (=quoniam=) {quando <IB>O Alb.<IE>}
sciens et scitum sunt res una, quoniam
scientia scientis essentiam suam est ex eo et ad eum; est ex eo quia est
sciens, et ad eum quia est scitum. Quod est quia propterea quod scientia
est scientia scientis, et sciens scit essentiam suam, est eius operatio
rediens ad essentiam suam, nisi (=quia=) {quod <IB>P Alb.<IE>}
est stans, fixa per se, non indigens
in (=sui=) {sua <IB>L Alb.<IE>}
fixione et sui essentia re alia (=rigente=) {<!>T erigente <IB>FIb Alb.<IE>}
ipsam, quoniam est substantia simplex, sufficiens per seipsam.

<LMB>0 cm<LME><RMB>0 cm<RME>

<EL>

<IB>Capitulum<IE>
autem de his quae dicta sunt, est, quod <IB>omnis
sciens<IE> scientia practica sive activa, <IB>qui<IE> sciendo quolibet
scitum <IB>scit essentiam suam,<IE> in qualibet scientia intellectuali
sua <IB>est rediens ad essentiam suam (+reditione+) {-reditione + sua-} {<!><IB>V del. V'<IE>} completa<IE> et perfecta,
cui nihil deest. Cuius causa <IB>est, quia scientia<IE> talis principii
<IB>non est nisi actio intelligibilis<IE> et non passio vel receptio
aliqua. <IB>Cum ergo scit<IE> secundum actum, tunc est <IB>sciens essentiam
suam<IE> propter hoc quod <IB>tunc reducitur ad essentiam suam per (+sui+)
{<!><TB>><TE> <IB>BLP<IE>}<IE>
(+<IB>operationem<IE> vel actionem+) {-operationem vel actionem-} {actionem et operationem <IB>V<IE>} <IB>intelligibilem<IE>.

<IB>Hoc<IE> autem <IB>non<IE> contingit secundum modum hunc <IB>nisi quando
sciens et scitum sunt res una<IE>. In talibus enim <IB>scientia scientis<IE>
scientiam <IB>suam<IE> sive <IB>essentiam<IE> et <IB>ex<IE> sciente
<IB>est et ad<IE> scientem. <IB>Ex<IE> sciente quidem, <IB>quia<IE> ipse
<IB>est sciens,<IE> hoc est (+secundum+) {-secundum + essentiam-} {<!><IB>V del. V'<IE>} scientiam agens. <IB>Et<IE> est
<IB>ad eum, quia<IE> ipse idem <IB>est scitum<IE>. Id enim quod scitur,
in sciente acceptum secundum modum scientis est in ipso et non secundum
modum sciti. Et hoc <IB>est propterea, quod<IE> in talibus <IB>est scientia
scientia scientis,<IE> hoc est, a sciente (+procedens+) {procendens <IB>V<IE>} in scitum et non e
converso. <IB>Et<IE> in talibus <IB>sciens<IE> sciendo, quidquid scit,
<IB>scit essentiam suam<IE>. Et <IB>est eius operatio,<IE> quae (+complete+) {completa <IB>V<IE>}
scita scit, quidquid est ab ipsa. <IB>Ergo<IE> scientia <IB>eius<IE> in
agere semper <IB>rediens est ad essentiam ipsius<IE>.

Cum autem dicimus redire (+ad essentiam suam per intellectum+) {<!><IB>L<IE> ad intellectum per essentiam suam <IB>B<IE> ad intellectum essentiam suam <IB>V<IE> per essentiam suam <IB>P<IE>} taliter scientem,
<IB>non<IE> intendimus <IB>significare per reditionem<IE> scientiae
<IB>ad essentiam suam nisi quod<IE> talis scientia <IB>est stans, fixa per
se, non indigens in sui fixione et<IE> stabilitate nisi <IB>sua essentia<IE>
et non <IB>re alia erigente ipsam<IE> probando vel illuminando vel
designando quocumque modo, <IB>quoniam<IE> (+talis+) {-talis + est-} {<!><IB>V del. V'<IE>} sciens <IB>est substantia
simplex<IE> sibi <IB>sufficiens per seipsam<IE> ad sciendum.

(-<SCB>Iam<SCE> ergo diximus-) {Supra l.2 tr.2.}, quod (-<IB>intelligentia substantia est, quae
non dividitur;<IE>-) {Intelligentia: L. de causis 6 (7); vide supra p.100 v.75.} et quod (-intelligit-) {intellegit: L. de causis 7 (8); vide supra p.106 v.61.}, <IB>quod supra se est<IE> et infra
<IB>se est;<IE> et quod (-<IB>figitur<IE> et stabilitur <IB>per bonitatem
puram, quae est cause prima;<IE>-) {figitur: L. de causis 8 (9); vide supra p.112 v.58.} et quod (-<IB>est plena formis;<IE>-) {est plena formis: L. de causis 9 (10); vide supra p.117 v.56.} et
quod intellecta eius sunt sempiterna; et quod, quae sunt in ipsa, per modum
intelligentiae sunt in ipsa; et intelligendo <IB>(-intelligit-) {L. de causis 12 (13); vide supra p.127 v.76.} essentiam
suam;<IE> et qualiter lumen intelligentiae est in anima nobili; et quod sua
scientia completa est et perfectissima.

Et haec sufficiunt ad propositi tractatus de intelligentiis intentionem. Si
qua enim restant, in scientia de ordinibus intelligentiarum dicenda sunt,
quae scientia non est propositae intentionis. De virtutibus autem 
intelligentiarum ad (+movendum+) {monendum <IB>V<IE>}
intellectibilis consequenter inquirendum est.

<TCE>